Yerel Yönetimler için Adil Hizmet Rehberi

Yönetici Özeti

(Aşağıda özeti sunulan Adil Hizmet Rehberi’nin İstanbul için özelleştirilmiş nüshası için tıklayınız)

Bireyin alışkanlıklarını değiştirmesi güçtür. İnsan topluluklarının ise daha da güç… Ama yaşamların öyle kırılma anları var ki değişime mecbur ediyor. Böylesi anlar acı verse de türümüzün devamını sağlaması açısından yararlı sayılabilir.

İki örnek vermek gerekirse birisi Covid19 pandemisi, diğeri de 17 Ağustos 1999 Gölcük depremidir. Birincisinde şimdiden ∼85,000 can kaybı var ve her gün artıyor; 1999 depreminde ise 17,000+ kişi yaşamını yitirdi, 250,000+ kişi evsiz kaldı. İki afet’in acı bilançoları böyle.

Alınan dersler ise bu bilançonun diğer sayfası: Pandemi, ırk, dil, din ayırt etmeden, kendi çıkarları dışındakileri gözetmeyen insanoğluna toptan bir uyarıda bulundu ve bu yıkıcı bencilliği sürdürmesi halinde yeni ve daha şiddetli karşılıkların geleceğini ve de konunun pazarlığa kapalı olduğunu “tebliğ etti”.

Gölcük (ve daha sonraki) depremler de farklı görünüşte, ama aynı ilkeye göre ceza kesti. Fay hatlarıyla kaplı ve/ya sel afetleri, orman yangınları, çölleşme gibi risklerle bu coğrafyada zarar görmeden yaşayabilmek için doğa kurallarına uygun davranmayanları, göz yumanları, hatta hiç ilgisi yokmuş gibi görünenleri cezalandırıp yeni bir denge oluşturdu. Yine pazarlığa kapalı bir “tebligat”.

80 milyonu aşkın ve her geçen gün gerek siyasal gerek iklimsel nedenlerin tahrik ettiği kitlesel göçlerle artan ülke ve ona bağlı yerel nüfuslar, bir yandan büyük depremleri bekliyor, bir yandan da insan odaklı yaşam alışkanlıklarının yeni faturalarına hazırlanıyor.

Bu korkutucu bir tablo ve ne yazık ki bir “olasılık” olmaktan çok daha “gerçek”.

Buradan çıkışın tek kapısı var: Alışkanlıkları değiştirmek, bilinçli olarak kendi kendimize ya da doğanın şaşmaz kuralları eliyle zorla!

Bunun ne kadar zor olduğu, zaten güç yaşam koşulları içinde değişmeye fırsat olup olmadığı, bizi yönetenlerin bir şeyler yapıp bu zorunluğu ortadan kaldırmaları vb direnişleri, biz insanların anlaşılabilir -belki de haklı- sebepleridir.

Fakat doğa kuralları bunların hiçbirisine kulak asmıyor, bildiğini okudu ve okumaya devam edeceği de kesin.

İnsan türünü -tam emin olamasak da- diğerlerinden ayırdığı söylenen daha gelişkin akıl yetisi tek yardımcımız ve söylediği de basit: “Yaşamlarınızı, afetler öncesi-sırası-sonrası için sahip olunması gereken beceri ve alışkanlıkları edinerek sürdürebilirsiniz”.

Bu rehber bu yolda izlenebilecek ipuçlarını veriyor. Adil Hizmet Rehberi’nin eklerinden birisi, “Afet Zararlarının Azaltılması: Nasıl?” adını taşıyor ve yalnız deprem için değil, tüm afetler için geçerli.

Önerilen yol, her yöredeki online-community¹ denilebilecek çekirdek gruplarla başlayıp, her grubun giderek kendini yaygınlaştırmasıdır.
Çekirdek gruplardan beklenen, internet ortamında sunulan bir menüden², “afet zararlarından korunmalarına yardımcı alışkanlık(lar)” edinmeleri için, “plandan sapmaları önleyici birer taahhüt de içeren kendini değiştirme planları” yapmalarıdır. Ayrıca, “çevredekilerle dayanışma imkanlarını” içeren bir liste³ yardımıyla, zarar azaltıcı söze dayalı dayanışma sözleşmeleri’nin yaygınlaştırılması da hedefleniyor.

Büyük Şehir ve ilçe belediyelerinin, kendilerinin yanısıra -hatta daha da ağırlıkla- sivil toplum örgütlerini bu bağlamda özendirmeleri de öngörülüyor.
Bunları kullanarak birey ve kurumlar yol haritalarını, görev tanımlarını şekillendirebilirler. Bu zorlu yolda başarıyı bunu ne denli yapabildiğimiz belirleyecektir.

1) Tanım ve Kısaltmalar

a) Tanımlar

• Bütün hakları: “Bütün”, canlı, cansız ve kültürel var olan her şeyi kapsamak; “hak” ise bir üst maddede tanımlanan anlama sahip olmak üzere, her şeyin oluşturduğu bağlantılı bütünlüğü anlatıyor.
• Adil Yaşam: Canlı, cansız ve kültürel varlıklar bütünü ile birlikte var olabileceği bilincine sahip olmak, o bütünün sürdürülebilirliği yolunda tüm varlıkların haklarını gözeterek yaşamak kastediliyor. Buradaki “bütün”, “kul” kavramı ile kast edilen her şey ile benzer anlamdadır⁴.
• Belediyeler ve Paydaşları: Belediye kadrolarındaki kamu görevlileri, belediye ile çeşitli anlaşma ve protokollar yoluyla ilişki içinde bulunan kişi ve kurumlar ve nihayet tüm hizmet alanlar (halk) kast ediliyor.
• Adil Hizmet: Belediye hizmetlerini sunan, kullanan, aracılık eden ve bunların maliyetini ödeyenler (tüm yurttaşlar ve doğa) arasındaki denge kastediliyor. Dengenin ön koşulu, bu paydaşlardan hiç birisinin kamu yararı içermeyen bir çıkar sağlamaması; diğer yandan da yine hiçbirisinin hak ettiği yarardan (çıkar) mahrum kalmamasıdır.Adil Hizmet değeri’nin çeşitli hizmet dalları ve çeşitli paydaşlar açısından birer somut anlamlarına iki örnek⁵:
  • Örnek 1: Atık Yönetimi alanında
    • Halk açısından: Atıklarını karıştırmamak, sınıflandırmak.
    • Belediye açısından: Her yörenin sosyo ekonomik durumuna göre doğru atık toplama prosedürleri oluşturmak.
    • Merkezi idare açısından: Atık yönetiminde yeni yaklaşımlar ortaya koyan kişi, kurum ve belediyeleri özendirici önlemler uygulamak
  • Örnek 2: Ruhsatlandırma alanında
    • Halk açısından: Ruhsatlama koşullarına uymak, uyulmaması halinde görevlileri etik dışı tutumlara özendirerek sorun çözmeye çalışmamak
    • Belediye açısından: Olası siyasi baskılara direnmek
    • Merkezi idare açısından: Belediyeye siyasi baskı yapmayıp adil davranmak
• Yarar, çıkar: TDK ve Wikipedia’ya göre “bir işten elde edilen iyi sonuç, fayda, avantaj” olarak tanımlanıyor.
• Kirli çıkar: “Bir konudaki çıkarın korunması görevini üstlenen birisinin, aynı konuda kendisine çıkar sağlaması” şeklinde tanımlanabilir.⁶
• Kamu Yararı: Toplumun tamamı veya çoğu üyesince paylaşılan ve/ya faydalı olanı ifade eder. “kamu” (Ar. amme) ile (bütün, her) anlamına gelir ki post pandemi dönemi için ve özellikle AHR amaçları için “bütün” (canlı, cansız ve kültürel varlıklar) olarak yorumlanmalıdır. Kamu sözcüğü iiçin. https://www.sozlukanlamine.com/kamu-20849/; Ortak iyi – Ortak yarar için ise bkz. https://www.kavrammutfagi.com/kavram/ortak-iyi—ortak-yarar
• Egoizm (bencillik) türleri:
  
  • Rasyonel (gözetici) …: İnsanların -diğer varlıkları da gözeterek- kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmesinin rasyonel olduğunu savunan doktrin
  • Yıkıcı ….: Kendi çıkarlarını, başkalarının çıkarlarını çiğneme pahasına gözeten bencillik türü.
  • Egotizm (Kibirli Bencillik): Egotizm kişinin özellikleri ve önemine ilişkin şişirilmiş bir görüşe sahip oluşu ve önemine ilişkin güçlendirilmiş vizyonuyla ayırt edilir ve genellikle entelektüel, fiziksel, sosyal ve diğer aşırı tahminleri içerir. Egotist, kişisel nitelikleriyle ilgili olarak “ben”in merkeziliği konusunda ezici bir duyguya sahiptir.Egotistler, kendileri hakkında yüceltici bir şekilde konuşmaya güçlü bir eğilim gösterirler ve kendi önemlerine dair büyüklenme duygusuyla kibirli ve övüngen olabilirler. Başkalarının başarılarını fark edememeleri, derinden derine kendilerini yukarı çıkarmaya iter. Egotist bir kişiye yöneltilen bir eleştiri, onun hakarete uğramışçasına narsist öfkesine yol açabilir.Bu tür kişiliğe sahip ya da çevresince -bir amaca yönelik olarak yerli yersiz- yüceltilerek zaman içinde kendi değeri hakkında oluşabilecek gerçek dışı bir algı yoluyla egotist bir kişiliğe bürünen kişiler, nelere hakları oldukları konusundaki takdir yeteneklerini kaybedebilirler.
• Ahlak dışılık: Ahlaki (bkz. https://www.kavrammutfagi.com/kavram/ahlak) çerçeveye uymayan anlamında olup yereldir. Kimi ahlak kuralları evrensel etikle paralel iken, töre kaynaklı ahlakın bazı kuralları evrensel etik tarafından kapsanmayabilir.
• Hak: “Kendi haklarını, bütün varlıkların hakları ile birlikte gözetme”. Türkçede şu an kullandığımız “hukuk” kelimesi esasen Arapça “hak” kelimesinin çoğuludur ve “haklar” anlamına gelmektedir (hak sözcüğünün kökü olan hk ise “kazımak” anlamında olup, muhtemelen kil, taş vb tabletlere kazınarak kalıcı hale getiriliş kuralları ifade ediyor. (Prof. K.Gözler’in https://www.anayasa.gen.tr web sitesindeki açıklamalardan alıntıdır).
• Soru Konferansı®: https://tinaztitiz.com/2012/04/16/sorukonferansi/ adresinde açıklanan, sorunların önce doğru sorulara çevrilip, sonra da o sorulara ortak akılla cevap aranmasına dayalı bir sorun çözme yöntemidir.
• Ortak akıl: https://www.kavrammutfagi.com/kavram/ortak-akil adresinde açıklanan, birden fazla kişi arasında uzlaşı aramaya dayalı bir sorun çözme yöntemidir.
• Birleşik Akıl: https://www.kavrammutfagi.com/kavram/birlesik-akil adresinde açıklanan, birden fazla kişinin akıllarından, herbirinin ve hepsinin akıllarından daha yetkin bir akıl üretimine dayalı bir sorun çözme yöntemidir
• Yöre / Kent Aklı: Herhangi bir yöre halkı arasında oluşturulacak ortak veya birleşik akıldır. Yöreveya Kent Aklı, ağ aklı’nın özel bir halidir.
• eBeyin Fırtınası: Bulut üzerinde tanımlanmış ve web adresine sahip herkesin erişerek üzerine düşüncelerini yazabileceği bir Ortak Erişimli Belge üzerinde yapılan beyin fırtınasıdır. Örnek için bkz.https://ggle.io/3yHP
• Yönetişim (Adına Yönetim, governance): Yönetim kavramının bilinen ilkelerinden farklı bir ayırıcı özellik yoluyla tanımlanmadığı için toplumsal kavram dağarcığına girmemiş olan yönetişim için sorulan şu soru farklılığın tanımlanmasını zorunlu kılıyor: Yönetişim niçin gerekiyor? Şu cevap ayırıcıdır: Bir kuruluş sahiplerden ayrılıp bağımsızlaştıkça “sahipler adına yönetim” ihtiyacı artar. Bkz. https://www.kavrammutfagi.com/kavram/adina-yonetim-governance
• Maksim: Temel bir ahlaki kural veya ilkenin özlü bir ifadesidir. Genellikle herhangi bir basit ve akılda kalıcı kural veya yaşam kılavuzu; örn. ‘ne borç alan ne de borç veren ol’.
• Strateji: Strateji kavramının tanımı için bkz. https://www.kavrammutfagi.com/kavram/strateji
• Taahhüt Noterliği: Gerçek noterlik kurumu ile ilgisi olmayan bir deyim olarak kullanılmaktadır.Bir kişinin verdiği bir sözün arkasında durabilme iradesini güçlendirmek amacıyla, yine kişinin kendisince belirlenen “gerçek anlamda sözün tutulmasını zorlayıcı” bir yaptırım taahhüdünü sürekli gözlemleyen ve taahhüt yerine gelmediğinde yaptırımın uygulanmasını sağlayan kişidir.Noter deyimi, kendi başına taahhüt ve/ya yaptırım uygulamayacağını, sadece söz veren kişinin talimatına uygun hareket etmesi nedeniyle benimsenmiştir.
• Taşıyıcı Yoluyla Yaygınlaştırma: Fikirlerin yaygınlaştırılması (diffusion) hemen her ölçekte peşinde koşulan bir amaçtır. Çocuğuna verdiği öğütlerinin karşılık bulmasını (uyulmasını) her ebeveyn arzu eder. Benzer arzu bir şirket yöneticisi, bir belediye başkanı ya da benzer durumdaki herkes için geçerlidir.Bu, kişi veya kitlelerin bir çıkarına ve/ya korkusuna ya da ikisine birden hitap etmeyi zorunlu hale getiriyor. İşte bu, “taşıyıcı” adı verilebilecek ve davranış değişikliği ihtiyacını kişi ve kitlelerin bir çıkar ve/ya korkusuyla ilişkilendirecek bir olgudur. Bkz. https://www.kavrammutfagi.com/kavram/tasiyici-yoluyla-yayginlastirma
• Online-Community (OC): Kendi aralarında iyi örgütlenmiş arkadaş ağları olup, internet ve diğer iletişim araçları yoluyla sürekli sayılabilecek sıklıkta, aralarında iletişim ve etkileşim sürdürebilen topluluklardır.Örnekler; İstanbul Erkek Liseliler, Galatasaray Liseliler, Robert Liseliler, Boğaziçi Üniversiteliler, Göztepeliler, Karşıyakalılar, Beşiktaş Çarşı Grubu ve benzerleri.

b) Kısaltmalar

• KK: Kent Konseyi
• FHO: Fahri Hemşehri Ombudsmanı
• İBB: İstanbul / İzmir Büyükşehir Belediyesi
• AHR: Adil Hizmet Rehberi
• AYP: Adil yaşam Platformu
• BAA: Birleşik Akıl Ağı®
• BNGV: Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı
• OC: Online-Community

2) Giriş ve Vizyon

a) Giriş: Belediye sözcüğü öncelikle hizmet sunumlarını akla getirse de, hizmet veren belediye, hizmet satın alınan kurumlar, devlet, milyonlarca İstanbullu ve varlıkları genelde ihmal edilen, sonsuz sayıda canlı, cansız ve kültürel varlık girift bir karşılıklılık içindeki paydaşlardır.

İstanbul’un simgesi kedileri (catstantinople) kadar martıları, erguvanları, dereleri, yedi tepesi ve tüm varlıkların bir “etkileşimli bütün” olduğu; dolayısıyla her hizmet için, “acaba içinde onların haklarından çalıntı var mı?” kuşkusunun sürekli varlığı bu karşılıklılığın somut bir gereğidir.

Covid19 pandemisi verdiği zararların yanı sıra, yararlı sayılabilecek bir işlev de gördü: Tüm dünyaya “insanın tek başına egemen olmadığını, olamayacağını, sessiz de olsalar tüm varlıklarla birlikte, ihtiyaçlara karşılıklı saygı içinde yaşamanın “yeni adil’i” kurmak zorunda olduğumuzu” ilan etti.

Bu rehber, İBB ve bağlı kuruluşlarının çeşitli birimlerinin “neyi nasıl” yapmaları gerektiğini tanımlayan bir davranış kodları yönergesi olarak değil, “yeni adil”in İBB ayağını ele alıp her yetkilinin rehberdeki özleri kavrayarak kendi sorumluluk alanlarına uyarlamasını kolaylaştırabilecek bir yol gösterici olarak anlaşılmalıdır.

Dünyanın En Geniş Gönüllü Grubu ile En Büyük Değişim Projesi olarak lanse edilebilecek proje Türkiye’deki tüm kurumlar açısından bir örnek olabilecektir.

b) Vizyon: Projenin, Öz-niyet, Büyük-İddialı-Sonuç ve Benimsediği Strateji Açılarından Çerçevesi

i) Öz-niyet: “Bütün” olarak nitelenen ve birbiriyle dayanışma halinde varlığını sürdürebilen canlı, cansız ve kültürel tüm varlıkların haklarının gözetimi değerinin, bu hakları olumlu veya olumsuz etkileyebilecek tüm kişisel ve kurumsal paydaşın değer sistemlerine yerleştirilmesi temel niyettir.

ii) Büyük-İddialı-Sonuç: İBB paydaşlarını oluşturan tüm kişi ve kurumlar, yaşamlarının her alanındaki tutum ve davranışlarında “bütün”ün sürdürülebilirliğine olumsuz etki yapmayacak alışkanlıkları edinmişler, bunları yaşamlarının doğal uzantıları haline getirmişlerdir. Bu vizyonun kısa ifadesi “zarar verme”dir; hiçbir şeye ve de kendine!

iii) Gerçekleştirme Stratejisi: Vizyonu gerçekleştirebilmek üzere şu taşıyıcıdan⁷ yararlanılmasıdır: Beklenen İstanbul Depremi.

Depreme hazırlığın kamu eliyle yapılabilecek olanlarının dışında geniş bir alan büyük ölçüde “bireysel hazırlığa” bağlıdır. Bu hazırlık ya ayakbağı alışkanlıklardan kurtulmak ya da deprem sırası ve sonrasındaki yaşamı kolaylaştıracak yeni alışkanlıklar edinmek ve de bunları başkalarıyla dayanışma yoluyla yapmak demektir.

Çoğu kişi ve kurum bunları bilse de, kolaylaştırıcı araçlar olmaksızın bu hazırlık genellikle gerçekleşemez. Bu amaçla iki kolaylaştırıcı kullanılacak olup bunlar:

(1) Dayanışma: Covid19 pandemisi, salt insan odaklı yaşayarak kendimizi ne büyük bir tahrip potansiyeli ile birlikte yaşama mahkum ettiğimizi gösterdi.

Bundan sonra bu potansiyelden en az zarar görerek yaşamamız ancak bir yolla mümkün: Dayanışarak!

Rehber, çeşitli dayanışma türleri hakkında bilgiler içermekte olup, yapılabilecek katkılarla zenginleşirken, İstanbulluların bir dayanışma toplumu haline gelmelerine de yardımcı olacaktır.

(2) Alışkanlıkları değiştirme: Herkes bazı alanlarda kendini değiştirmek ister ve bunlardan bazıları deprem açısından da önem taşır.

Kişiler rehberdeki değişim fikirlerinden deprem açısından da yararlı olabileceklere karar verecekler; ayrıca, her değişim isteğinin yerine getirilmemesi halinde yine kendilerinin karar verecekleri birer zorlayıcı yaptırım seçeceklerdir.

Bu iki araç Afet Zararlarını Azaltmak: Nasıl? adı altında bir rehberde birleştirilmiş olup⁸, kullanıcıların İstanbul Aklı⁹ yoluyla zenginleştirici katkılar yapabilmelerine de açıktır.

Bu stratejik araçların yanısıra, çeşitli iletişim kanalları kullanılarak vizyon doğrultusundaki mesajların İstanbullularla iletişimi de sağlanacaktır.

3) Bütün Haklarının Gözetimi

Canlı, cansız ve kültürel varlıklardan oluşan “bütün” haklarının gözetimi, aşağıdaki başlıklarla çevrelenen bir alan oluşturuyor:

a) Adil Yaşam ilkelerinin benimsenmesi

Bütünü oluşturan sonsuz sayıda öğeden birisi olan insanın onayına bağlı olmaksızın, şu ilkeler kendini dayatmaktadır:

• • “Varlıklar bütününün sürdürülebilirliği, kamu¹⁰ yararının yeni (post pandemi) tanımıdır”.
  • “Bildiğimiz ve henüz varlığından haberdar olmadığımız tüm canlı, cansız ve kültürel varlıklar (yani her şey) bir bağlantılı bütün olarak, o bütüne uyum göster(e)meyenleri içinden atıp, yeni dengeler oluşturabilecek yeni varlıklar oluşturup yeni bütünlüğü sürdürüyorlar”. Bu bütünlüğün herhangi bir öğesinin görmezden gelinebilecek her hakkı, o varlıkla denge halindeki diğerlerince yeni bir denge oluşturulana kadar, bütünü oluşturan diğer varlıklardan orantısız da olabilecek biçimlerde geri alınır.
  • “Gözetilmesi adet olmamış bir hakkın gözetilmeye başlanması, halkın olası tepkileri nedeniyle o hakka karşı ayrı bir olumsuz tutuma yol açabilir. Buna göre, gözetilecek her hak, ilgili paydaşlar nezdinde etkili biçimde anlatılmalıdır.

b) Stratejik Plan Hedeflerine ve Hizmetlere Entegrasyon

Bu rehberde çerçevesi çizilen Adil Hizmet yaklaşımının belediye ve bağlı kuruluşlarının tüm karar ve eylemlerine ve oradan da belediye hizmetlerine yansıyabilmesi amacıyla, stratejik plan hedeflerine gereken entegrasyon sağlanır.

c) Zenginleştirmeye Açıklık

Adil Hizmet Rehberi ve rehberle ilişkili belgeler başta olmak üzere, zaman içinde değişime tabi tüm belgelerin “Kent Aklı” yoluyla sürekli güncellenerek daha işe yarar (değerli) hale getirilmesi, Adil Hizmet yaklaşımının stratejik bir ilkesi ve aynı zamanda aracıdır.

Bu amaçla söz konusu belgelerin belediye portalindeki ilgili web sitelerinde zenginleştirmeye açık birer kopyası bulundurulur. Gerek İBB mensupları gerekse halkın kolayca erişip zenginleştirici önerilerini yazılı olarak verebilecekleri bir düzenleme prosedürü belediye tarafından hazırlanıp yayınlanır.

d) Fahri Hemşehri Ombudsmanı (FHO) ihtiyacı

Belediye başkanı ile, aralarındaki özgür düşünce iletimini etkileyebilecek herhangi bir çıkar ilşkisi bulunmayan yetkinlikte bir kişinin doğrudan etkileşimine ortam yaratılması amaçtır.

FHO’nın iki temel varlık nedeninden birisi, Başkanı çevreleyebilecek yerel gündemlerin dışına çıkarıp, özellikle de post-pandemi döneminde oluşmaya başlayan “bütün haklarının gözetimi” paradigması için bir sohbet ortağı tanımlamaktır.

İkinci ve daha özgün neden ise, uğranabilecek haksızlıklara karşı mevcut şikayet yollarını kullanmak yerine haksızlıkları kendince tazmin amacıyla sergilenebilen yıkıcı bencil tutumların kök nedenleri ve çözümleri konusunda bir düşünme ortağının olası yararlarıdır.

Bunun halk tarafından bilinmesinin ise mevcut şikayet kanallarının yarattığı güveni pekiştirmesi ve yıkıcı bencil davranışları azaltması beklenir.

e) Hesap Verebilirliğin Yaygınlaştırılması

Hesap verebilirliğin (accountability) somut olarak ortaya konulması, yurttaşların öznel çaresizliklerinin bir dışavurumu olarak ortaya çıkan bencil tutumların azaltılmasına bir çaredir. Buna göre, her hizmet birimi yöneticisinin hesap verebilirliğinin somut yollarla gösterilmesinin stratejik bir amaç olarak ilgililerce benimsenmesi önerilmektedir.

f) Kamusal yetkilerin “Bütün Hakları” gözetilerek kullanımı konusunda farkındalık uyarımı:

i) Kibirli bencillik (egotizm)¹¹

Kamu yararı kavramını bilen ama yine de buna hakkı olduğuna inananlar için farkındalık yaratılması:

1. 1. 1. “Bütünün Hakları”¹²: Tüm varlıkların bir “etkileşimli bütün” olduğu; kibir kavramının ise bunu reddetmek anlamına geldiği ve kibirin tüm öğretilerde büyük yanlışlardan sayıldığı gerçeğinin anlatılması amaçlanıyor.
      2. “Kendine değer biçme”: Kolaylıkla istenilen anlamlar yüklenebilen “hak” sözcüğünün kökeni¹³ ve hukuk bağlantısı vurgulanarak, hakkın “kendine değer biçme” yoluyla değerlendirilemeyeceği mesajlar¹⁴ yoluyla işlenecektir. Kişinin nelere hakları olduğu bilinci, gözetici bencillik¹⁵ ve bireysel ahlak ilişkisi de bu eğitimin kapsamı içindedir.
      3. Basit görünüşlü “çalıntılar”: “Her büyük suç, daha masum görünüşlü küçük suçlardan oluşan bir temel üstüne oturur”. “Makam aracıyla sabah işine giden kişinin, çocuğunu okula bırakması” ile başlayıp “akrabasını yönetim kuruluna atama” ile devam edip “kredi tahakkuk ettirdiği kişiden komisyon almaya” varan zincirin baklaları arasında fark yoktur. Bu konuda en çarpıcı kanıtlardan birisi Kırık Cam Teorisi olarak bilinen yaklaşımdır¹⁶.
      4. “Kamusal yetki yoluyla kendini kanıtlama” eğilimi: Belirli bir amaçla kullanılmak üzere bir makam tarafından verilen ve aynı şekilde geri alınabilecek kamusal yetkilere, bir çalışana verilen koruyucu ekipman gözüyle bakılıp, ekipmanla övünmenin acınası komikliği kullanılabilir.
      5. Katılımlı karar usullerinin yaygınlaştırılması: Tek başına karar yetkisi olsa dahi astlarıyla paylaşma, halk kararlarına başvurma, yetki devri gibi yönetsel araçları kullanan yöneticilerin bu tavırlarını uygun bir şekilde tüm kurumlar ve toplumla paylaşması.

ii) Suistimal eşiği yükselmesi: Kamusal yetki suistimal algılama eşiğini artıran kültürel faktörler açısından yapılabilecekler:

1. 1. 1. TV dizilerinin bir bölümü suistimal algılama eşiğini yükseltebilecek motifler¹⁷ içerebiliyor. Bunlar için yasal mercilere başvurarak dizi yapımcıları nezdinde yaptırım sağlanabilir. Bir diğer önlem duyarlı yurttaşların diziyi yapan, rol alan, yayınlayan vd ilgilere erişerek yaptıklarının anlamını fark etmeleri yolunda bir sosyal baskı ortamı yaratmalarıdır.
      2. “Zihinsel virüsler”¹⁸: “Başkası yapmasın ben de yapmam”, “evet ama yine de” ve “sana ne / bana ne” adlı üç virüse dikkat çekme kampanyası. Bunlar gerek hizmet alanlar gerekse sunanlar açısından genelde toplumsal yaşamı, özelde ise belediye hizmetleri ortamını enfekte eden zararlılardır. Bunların yok edilmesi değil ama bu konuda farkındalık oluşturulması bile toplum yaşamında bir iyileşme yaratacaktır.
      3. “Likit demokrasi”¹⁹ yoluyla güç paylaşımı. Çok sayıda öneri içinden en iyisinin oylama yoluyla seçimi, sadece tek seçeneği öne çıkarıp diğerlerini eler. Likit Demokratik seçim buna karşı etkili bir çözümdür. Hizmet içi eğitimler sırasında orta ve üst yöneticilerin araç çantalarına yerleştirilebilir.

iii) Siyasi Partilerin arka bahçesi olma yoluyla kamu yararı çiğnenmesi:

Kamuoyuna taahhüt: Belediyeler, seçilmiş oldukları siyasi partilerin ideoloji ve programlarına uyma vaadiyle seçim kazanan, siyasi yanı da olan hizmet kuruluşlarıdır. Bu özellik belediyenin, sahip olduğu kamusal yetkilerin bireysel çıkarlar için değil ama bu defa da kamu yararı içermeyen kurumsal çıkar yolunda kullanma taleplerine dönüşebilir. Bu talepler bir bakıma da yaygın bir siyasal kültürün ürünleri olduğu için direnilmesinde güçlükler olabilir.

Bu nedenle, tüm siyasi partilere eşit uzaklıktaki bir sivil toplum kuruluşunca (kent konseyi, BNGV, TESEV gibi) siyasi partilerin genel başkanlarına bir çağrı yapılarak şöyle bir taahhüt alınıp, kamuoyu ile paylaşılması söz konusu eğilimleri frenleyebilir: “Sahip olduğum yetkileri sadece kamu yararı gözeterek kullanacağım; hiçbir şekilde kendim, yakınlarım ve etki alanım içindeki kurumlar için kullanmayacağım.”

iv) Çeteleşme yoluyla kamu yararı çiğnenmesi:

1. 1. Kasıtlı suistimaller: Gerekçesi ne olursa olsun bu tür olgu ve/ya girişimlerden herhangi bir yolla haberdar olanların yasal yollara başvurmasıdır.
   2. Suistimale zorlananlar: İşini, güvenliğini ya da namusunu koruma arasında sıkışmaya karşı yapılmaMAsı gerekenlerin başında, ara çözümler yoluyla açmazın derinleştirilmesi gelir. Bu tür durumlarda ilk ve tek yapılabilecek olan yasal yollara başvurmaktır.

v) Belediye organizasyonu içindekilerin bilgilendirilmesi

Fiziki mekanda yüzyüze ve/ya çevrimiçi yolla yapılabilecek konferans, seminer, Soru Konferansı²⁰.

vi) Yurttaşların “adil hizmet” ve ilişkili kavramlar hakkında bilgilendirilmesi

“Bütünün hakları”, “adil yaşam”, “adil hizmet”, “hak-sorumluluk dengesi” vbg kavramlar konusunda belediyenin sahip olduğu tüm mecralar kullanılır. İletişimi yapılacak mesaj ve sloganlar için daima halkın yaratıcılığına başvurularak bir yandan da katılımlı belediyecilik yolunda bir alışkanlık yaratılır.

1. 1. Mesaj Taşıyıcı: İstanbulluyu tehdit eden depremin olası zararlarının azaltılmasına yönelik bir araç seçilmiştir: Bireysel Değişim için Dayanışma!Böylece esas amaç olan “bütün haklarının gözetimi” değerine destek olabilecek değişimler gerçekleşirken, bir yandan da “deprem zararlarını en aza indirme” amacına hizmet edilmiş olacaktır.Bu yolda gerekli yol göstericiler Deprem Zararlarının Azaltılması: Nasıl? başlıklı belgede bulunmaktadır²¹.
   2. Taşınacak Mesajlar: Dayanışma ve Kendini Değiştirme yoluyla dolaylı olarak içselleştirilecek mesajlara ilaveten, bütün haklarının gözetimi doğrultusundaki farkındalıkları destekleyen mesaj, slogan, hashtag’lerin kullanımı da öngörülüyor²².
   3. Katılımlı Sorun Çözme: Belediyenin, halkın kendisince çözülmesi gereken sorunlarını çözebilmesi için gereken kolaylaştırıcı ortamları hazırlaması için öngörülen başlıca araç, katılımlı sorun çözme araçlarıdır.Çağımızda giderek gelişen “kalabalık aklı”nın (crowd intelligence) İstanbula özgü olan ise Kent Aklı (KA) olarak adlandırılabilir. KA, bu akla katılmak isteyebilecek ve birlikte çalışma usullerini kabul ettiğini beyan eden İstanbullular arasında oluşturulacak ağlar yoluyla, çeşitli ilgi alanlarına göre eBeyin Fırtınaları, anketler, tahminler yapılmasıdır.Bu amaçla, Birleşik Akıl Ağı’nın sorun çözme araçlarının²³ uyumlandırılarak kullanıma sunulması bir amaçtır.