(Bu sütunlarda Tuva’lı Kübey’in Adil Yaşam® notları başlığı altında yayımlanan yazılarda geçen Tuva, Kübey, Hömey/Kömey gibi kavramlar için https://adilyasam.net/tuvali-kubeyin-adil-yasam-notlari-hakkinda/ adresindeki birkaç paragrafa göz atıp geri dönmeniz önerilir. Tuva’nın bu denli sık anılmasının nedeni, doğaya eşsiz saygıları nedeniyledir.)
Sanki orman iye’sinin1 sesini, “hömey” aracılığı ile duymuş gibi, Kübey hatunun gözü ile doğa kıyımına kendimce dur demek istiyorum. Gaia teorisinden , derin ekoloji felsefesine; ekosentrik hukuk anlayışına kadar tüm ortamlarda, ekosistemlerin yaşayan birer organizma olarak kabul edildiği, birer tüzel hakkı olduğu artık hukuksal bir hakikat. Ecocide davaları ABD’den AB’ye mahkemelerde kanıtlanıyor.
Tuva bir metafor. Metaforlar emoji gibi sözün gücüne bir anlam yüklüyor. Nobel’li Erwin Schrödinger`in Yaşam Nedir? isimli kitabı nasıl ki moleküler biyolojinin doğuşu ve takiben DNA’nın keşfedilmesi sürecinde esin kaynağı olmuşsa, www.fotuva.org adresindeki Tuva Dostları sitesinde göreceğiniz Richard Feynman da Tuva dostlarına esin kaynağı olmuştur.
Richard Feyman’ın Tuva ya olan ilgisi ve Tuva ezgilerini söylemesi ilham verdi, bu Tuva metaforunu yazılarımda kullanmaya. (Hömey, kömey, khömei) yani gırtlak ezgilerinde doğanın sesini duyabilirsiniz. Bu Adil Yaşam notlarını okurken Kongar-ol Ondar dan bir kömey dinlemenizi öneriyorum. Tuva gırtlak ezgilerini (kömey) dinleyenin bir tuva dostu olacağına inanıyorum.
Tuva mitolojisinde orman iyesi Kübey Hatun’a rastlamak kolay. Şimdi doğanın sesini, Kübey hatundan dinleme zamanı. Ne diyor Kübey Hatun? TUVA’da her ağacın dallarında, yapraklarında, gövdesinde “Yaş kesen, Baş keser” yazar.
Ey okuyucu;sen de bu notları okuduktan sonra, her ağacın üstüne böyle bir plaka asar mısın? Yeni bir fide ekmek kadar, bu daha gezegeni iklim değişimine karşı SAVUNMAK için bu plaka bir derman olabilir. Bu notların amacı sadece budur. “Yaş kesen, Baş keser” DİYE yaz, her ağacın gövdesine…
Sizlerle sık sık Tuva’iı Kübey Hatun ağzından notlar ileteceğim. Doğa Dostu Adil Yaşam’a® hoş geldiniz.
[1] Eski Türklerde iye: Nesnelerin içinde var olan, olağanüstü doğasını aktaran gizli güçtür. Onun koruyucusudur. Ayrıca iyiliksever ruhlara verilen isimdir. Türk mitolojisinde pek çok doğa unsurunun özellikle de belirli bir anlamı ve değeri bulunanların mutlaka bir iyesi vardır.